Beleid betreffende de weerstandscapaciteit en de risico’s
In de Nota risicomanagement en weerstandsvermogen 2015 wordt het beleidskader voor het weerstandsvermogen beschreven. Dit kader luidt als volgt:

• De gemeenteraad wordt via de planning en control documenten (begroting en jaarrekening) geïnformeerd over de 15 belangrijkste risico’s, de beschikbare weerstandscapaciteit en de ratio van het weerstandsvermogen;
• De ‘Nota risicomanagement en weerstandsvermogen’ wordt als basis gehanteerd voor de opstelling van de verplicht voorgeschreven paragraaf weerstandsvermogen en risicobeheersing in de meerjarenprogrammabegroting en de jaarrekening;
• Uitgegaan wordt van een gewenste minimale score voor de ratio weerstandsvermogen van ‘voldoende’ (ratio > 1);
• Als de ratio weerstandsvermogen door de toename van risico’s onder de 1 uitkomt zal ofwel de beschikbare weerstandscapaciteit worden aangevuld, ofwel extra inspanningen worden gedaan om de benodigde weerstandscapaciteit terug te brengen. In deze situatie zal het college voorstellen doen aan de gemeenteraad die ervoor moeten zorgen dat het weerstandsvermogen weer op het gewenste niveau komt.

In de Nota risicomanagement en weerstandsvermogen is uitvoerig ingegaan op het wettelijk kader, de inventarisatie van de risico’s en de weerstandscapaciteit. De beleidsconclusies zijn hierboven weergegeven.
In deze begroting heeft een actualisatie plaatsgevonden van de weerstandscapaciteit, de risico’s en het weerstandsvermogen.

Ontwikkelingen
De risico’s uit de risicoanalyse en de risico’s uit de nieuwe frauderisicoanalyse integreren we in de uitvoering van de verbijzonderde interne controle.

Inventarisatie van de risico’s (benodigde weerstandscapaciteit)
Hoewel zorgvuldig is geprobeerd om alle risico’s in beeld te brengen, kan het voorkomen dat een risico niet is opgenomen. Zoals eerder genoemd is risicomanagement een dynamisch proces en voortschrijdend inzicht zorgt voor een steeds vollediger beeld.

Het is onmogelijk en onwenselijk om te sturen op alle geïdentificeerde risico’s. Door de risico’s te kwantificeren wordt de lijst geordend. Op deze manier ligt de focus op de risico’s die de grootste impact op de organisatie hebben. Zowel de kans dat een risico zich manifesteert als de impact die het risico met zich meebrengt moet worden bepaald.

We maken een inschatting van de waarschijnlijkheid dat het risico daadwerkelijk optreedt. Vervolgens maken we een inschatting van het bedrag dat de gemeente kwijt is indien het risico optreedt. Het kwantificeren van risico’s is een proces van taxeren en inschatten en heeft daarmee altijd in bepaalde mate een subjectief karakter.

Voor zowel de bepaling van een kans als het financieel gevolg wordt een indeling in 5 risicoklassen gehanteerd:

Met behulp van de risicoscore worden de risico’s gerangschikt en wordt inzichtelijk welke risico’s een hoge prioriteit hebben. Op basis van de score ‘kans’ (1 t/m 5) en de score ‘financieel gevolg’ (1 t/m 5) wordt de impact van het risico bepaald. Hiervoor worden de klassen van kans en gevolg vermenigvuldigd volgens onderstaande formule:

Figuur 1: Risicomatrix Figuur 2: Risicoscores Nuenen

Uit figuur 1 blijkt dat risicoscores vanaf 15 de hoogste prioriteit krijgen en risico's met een score tussen 1 en 5 de laagste prioriteit. Uit figuur 2 blijkt dat er 3 risico's zijn waarbij de beheersmaatregelen de hoogste prioriteit krijgen. Deze risico's staan bovenaan in de top 15 van risico's.

Om de uiteindelijke risicowaarde te berekenen wordt het kans percentage vermenigvuldigd met het financiële gevolg. De risicowaarde is het uiteindelijke bedrag per risico dat wordt meegeteld in de benodigde weerstandscapaciteit. Om de risicowaarde te berekenen wordt de volgende formule gehanteerd:

Voor het overgrote deel van de risico’s geldt dat de waardes van kans en gevolg niet exact te bepalen zijn. Bij het kwantificeren wordt om deze reden het klassegemiddelde aangehouden.

Het totaal aan risicowaarden vormt de benodigde weerstandscapaciteit. Omdat niet alle risico’s zich tegelijk manifesteren, wordt gerekend met een zekerheidspercentage van 90%.

Wijzigingen top 15 ten opzichte van de begroting 2017

Onderhoud vastgoed en onderhoud vastgoed keuringen
Deze risico's zijn komen te vervallen met het vaststellen van het onderhoudsplan per 2017.

Attero vernietigingsprocedure
Dit risico vervalt, er is inmiddels uitspraak geweest van de rechter in het voordeel van de gemeente.

In de top 15 zijn 3 nieuwe risico's opgenomen te weten:

• Op orde brengen standplaatsen woonwagens (is een nieuw risico)
• Arbeidsconflict (bestaand risico)
• Onderhoudskosten scholen (Is een nieuw risico)

Deze risico's worden verder in dit document toegelicht.

Top 15 risico's
1 Exploitatie grond
Voor de grondexploitaties zijn de risico’s februari/maart 2017 geactualiseerd. De waardering van de risico’s is gebaseerd op de Nota Risicomanagement en Weerstandsvermogen zoals op 5 februari 2015 door de raad vastgesteld. Omdat de kans (waarschijnlijkheid) van optreden voor een grondexploitatie niet altijd te relateren is aan het aantal keren van optreden, is in die afwijkende gevallen de kans gerelateerd aan de procentuele kans van wel of niet optreden. In oktober 2015 is een hoofdlijnenakkoord gesloten met Nuenen West BV. Dit akkoord is financieel vertaald in de jaarrekening 2015. De kansen waarmee vorig jaar gerekend was zijn "gerealiseerd" in die jaarrekening. Maar omdat dit hoofdlijnenakkoord nog niet geresulteerd heeft in een (onherroepelijke) samenwerkingsovereenkomst met Nuenen West BV zijn risico's benoemd en gekwantificeerd voor de omstandigheden dat er geen (onherroepelijke) samenwerkingsovereenkomst tot stand komt. Mocht die overeenkomst uiteindelijk niet onherroepelijk worden, dan heeft dat namelijk verstrekkende gevolgen voor zowel de gemeentelijke grondexploitatie Nuenen West als het risicoprofiel behorende bij deze gemeentelijke grondexploitatie Nuenen West.

Beheersmaatregel
Er vindt risicobewaking plaats door minimaal jaarlijks de risicoanalyse grondexploitatie te actualiseren. Daarnaast is er een Voorziening verliesgevende complexen ingesteld. De risico's zijn bij de jaarrekening 2016 opnieuw geactualiseerd.

2 Op orde brengen woonwagenstandplaatsen
In de overeenkomst met Helpt Elkander is uit gegaan van een bedrag van € 2.000.000,- voor het realiseren van de “gewenste situatie”. Tevens is afgesproken dat eventuele meerkosten hiervoor ten laste komen van de gemeente. Uit een eerste globale inschatting blijkt, dat met dit laatste rekening moet worden gehouden. Hierover heeft echter nog geen overleg met Helpt Elkander plaats gevonden.

Beheersmaatregel
In overleg met Helpt Elkander bepalen welk deel van de kosten achterstallig onderhoud betreft en welk deel extra wens is.

3 Leges
Het risico is aanwezig dat opbrengsten leges (fors) achterblijven ten opzichte van de begroting. De leges omgevingsvergunningen zijn niet kostendekkend. Uit onderzoek in 2015 is gebleken dat de dekking 57% is. Het is niet te voorspellen hoeveel aanvragen ingediend gaan worden. Door ontwikkelingen in de landelijke regelgeving lopen de vergunningplichtige bouwactiviteiten terug. De grote bouwprojecten zijn enigszins te voorspellen, maar kunnen door ontwikkelingen verschuiven in de tijd.

Beheersmaatregel
De voortgang opbrengsten leges wordt maandelijks gemonitord. Dit (voortschrijdend) inzicht vormt de basis voor de komende meerjarenbegroting. Besluitvorming over wenselijkheid van kostendekkendheid wordt aan het bestuur voorgelegd. Hiervoor is nog geen tijdspad benoemd.

4 Algemene uitkering gemeentefonds
Via circulaires worden we enkele malen per jaar (meestal mei en september) geconfronteerd met aanpassingen in de totale ontvangsten vanuit het gemeentefonds. De afspraak tussen het Rijk en de gemeenten is dat een systematiek wordt gehanteerd van 'samen de trap op, samen de trap af'. Indien het Rijk gaat bezuinigen wordt er ook minder geld in het gemeentefonds gestort ('samen de trap af').
Schommelingen in de algemene uitkering kunnen problemen veroorzaken voor het sluitend krijgen van de begroting. Op de hoogte van de algemene uitkering kan geen invloed worden uitgeoefend. De totale ontvangst van het gemeentefonds in 2018 bedraagt ca. € 25 miljoen, waarvan ca. € 7,2 miljoen voor integratie-uitkering sociaal domein (de drie decentralisaties).

Beheersmaatregel
De algemene uitkering maakt integraal onderdeel uit van de begroting. De schommelingen worden op het eerstvolgende moment binnen de exploitatie verwerkt om deze sluitend te houden. Een buffer van bijvoorbeeld een jaar zou de schommelingen structureel op kunnen vangen.

5 Attero - compensatieovereenkomst
De Brabantse gewesten en gemeenten hebben aangegeven dat zij over 2016 minder dan 510.000 ton afval aangeleverd hebben. Ook over het contractjaar 2015 hebben de Brabantse gewesten en gemeenten fors te weinig aangeleverd.
Attero heeft AZN recent medegedeeld dat zij over 2016 niet aan haar aanleververplichting op grond van de Verwerkingsovereenkomst kan voldoen als zij vanuit de Brabantse gewesten en gemeenten te weinig afval aangeleverd krijgt. AZN heeft Attero bericht dat Attero op grond van de Verwerkingsovereenkomst verplicht is om de door AZN geleden schade te vergoeden. Voor 2015 hanteerde AZN overigens hetzelfde standpunt.
Brabantse gewesten en gemeenten hebben in het verleden geweigerd om het suppletietarief aan Attero te vergoeden. Attero wil een tweede gang naar het NAI voorkomen, waardoor Attero op voorhand verzoekt om de bevestiging dat zij over het contractjaar 2015 instemmen met de voorgestelde te factureren bedragen en over het contractjaar 2016 in ieder geval een suppletietarief of het bijzonder verwerkingstarief zullen voldoen.

Beheersmaatregel
Voor de jaren 2015 en 2016 houden de gemeenten zich op het hetzelfde standpunt betreft “beschikbaar afval”. In de gevoerde arbitrage hebben arbiters het standpunt van de gewesten en de gemeenten gevolgd. Dat Attero een procedure tot vernietiging van dit vonnis is gestart, doet daar niet aan af. Het oordeel van de arbiters is hetgeen thans rechtens geldt tussen partijen. Het voorgaande betekent dat de VvC-ASB namens de gewesten en gemeenten Attero aangegeven heeft niet te zullen voldoen aan het verzoek van Attero om over het contractjaar 2015 in te stemmen met de in de bijlagen opgenomen te factureren bedragen. Attero dient voor het lopende contractjaar 2016 dan ook al het beschikbare brandbare afval aan te wenden ter suppletie van het te verwachten tekort.
De gewesten en gemeenten zullen dus ook niet aan het verzoek van Attero voldoen om op voorhand te verklaren dat zij over het contractjaar 2016 een suppletietarief dan wel het bijzondere verwerkingstarief zullen voldoen. In 2017 is er nog geen uitspraak geweest van de rechter over het wel of niet moeten betalen.

6 Crisisbeheersing
Iedere gemeente kan te maken krijgen met incidenten, die de status van een crisis krijgen. Deze kunnen plaatsvinden zowel in het fysieke als het sociale domein. Ook kunnen crises lokaal, regionaal of bovenregionaal van karakter zijn.

Beheersmaatregel
Door adequate maatregelen kunnen de effecten van een crisis beperkt worden. Lokale en regionale crisisorganisaties voorzien daarin, wat zich uit in crisiscoördinatie en -organisatie. Goede informatievoorziening, opleidingen en oefenen zijn daarbij randvoorwaarden voor succes. Implementatie van verbeterpunten uit evaluaties zorgen steeds voor verdere professionalisering van de crisisorganisatie. Daarnaast wordt ruim ingezet op preventie en preparatie om aan de voorkant crises te voorkomen. Met de transities is de gemeente verantwoordelijk geworden voor veel zorgtaken. Hierdoor kan de gemeente vaker partij zijn wanneer een crisis in het sociale domein zich voordoet.

7 Dienst Dommelvallei
De samenwerking op het gebied van bedrijfsvoering en dienstverlening verloopt via de Gemeenschappelijke Regeling Dienst Dommelvallei. Op basis van de vastgestelde begroting van Dienst Dommelvallei wordt financieel bijgedragen aan de dienst. Hierbij zijn ook aannames gemaakt met betrekking tot te realiseren efficiency. Omdat Dienst Dommelvallei geen eigen reserves heeft worden de risico’s van de dienst betrokken bij de risicowaarde van de drie deelnemende gemeenten.

Beheersmaatregel
Via begroting, jaarrekening en rapportages van Dienst Dommelvallei worden de ontwikkelingen periodiek en intensief gevolgd. Eventuele effecten kunnen rechtstreeks verwerkt worden in de eigen begroting. Daarnaast is sprake van deelname in het bestuur van Dienst Dommelvallei. De op de Dienst drukkende taakstellingen zijn in de meerjarenbegroting 2017-2020 van Dienst Dommelvallei verwerkt. De risico's van Dienst Dommelvallei zijn, voor zover mogelijk, inzichtelijk gemaakt en beheersmaatregelen zijn geformuleerd.

8 Planschade
Belanghebbenden kunnen een verzoek indienen ter compensatie van schade aan hun woongenot door planologische ontwikkelingen. Door een herziening van het centrumplan is er een risico op een claim.

Beheersmaatregel
Planschades binnen de grondexploitaties komen voor rekening van de ontwikkelaars.

9 Participatiewet
De budgetten voor het bekostigen van de inkomensverstrekkingen (bijstand) zijn de afgelopen jaren ontoereikend gebleken om alle kosten vanuit de rijksbijdrage te dekken.
De afgelopen jaren is het aantal cliënten toegenomen en dit zal ook bij de participatiewet het geval zijn. In de begroting voor 2018 zijn de uitgaven naar boven bijgesteld waardoor het begrote tekort lager gaat uitvallen. Het op te nemen bedrag in de risicoparagraaf is om die reden naar beneden bijgesteld. De verwachting is dat het bestand uitkeringsgerechtigden zich in 2018 gaat stabiliseren waardoor de begroting beter aansluit met de werkelijkheid.

Beheersmaatregel
Getracht wordt de compensatieregeling te benutten. Echter het risico blijft aanwezig dat het aantal uitkeringsgerechtigden oploopt en het daadwerkelijke budget wat hiervoor nodig is achterblijft vanuit het Rijk (financiering volgens T-2 systematiek). Het enige wat de gemeente kan doen is blijvend kort op het uitkeringenbestand zitten om zelfstandigheid voor wat betreft het inkomen van klanten te bevorderen. Daarnaast zal de begroting tijdig naar boven bijgesteld moeten worden om aan te sluiten bij de realiteit. Het CPB prognosticeert in haar langetermijnverkenningen dat door de beperkingen in de instroom van de WSW en de Wajong de instroom in de participatiewet de komende jaren (2018-2021) zal stijgen
met 2,4%. We steken echter in op een stabilisatie van het uitkeringsbestand vanaf 2018 waardoor de begroting beter zal aansluiten.

10 Wet bescherming persoonsgegevens
Op 1 januari 2016 is de Wet meldplicht datalekken in werking getreden. Gemeenten slaan allerlei persoonsgegevens op. Deze persoonsgegevens zijn vertrouwelijk en mogen vaak niet openbaar worden gemaakt. Gebeurt dit toch dan is er sprake van een datalek. Voorbeelden hiervan zijn verlies van een USB-stick, een tablet of een laptop. Deze informatiedragers bevatten vaak vertrouwelijke informatie. Wanneer zoiets gebeurt moet er melding worden gedaan bij de Autoriteit Persoonsgegevens (AP). Gebeurt dit niet of niet tijdig dan kan de AP een bestuurlijke boete van maximaal € 820.000,- opleggen.

Beheersmaatregel
Medewerkers zijn goed geïnformeerd over de Wet meldplicht datalekken en wat een medewerker moet doen als hij/zij een datalek constateert. Een datalek moet gemeld worden aan de privacybeheerder. Omdat Dienst Dommelvallei geen eigen privacybeheerder heeft, moet een datalek gemeld worden aan de Chief Information Security Officer (CISO) De CISO heeft contact met de privacybeheerder van een van de gemeenten, die beoordeelt of het datalek gemeld moet worden bij de Autoriteit Persoonsgegevens (AP). Tevens wordt de getroffen persoon geïnformeerd, afhankelijk van de ernst van het datalek en de mogelijke gevolgen voor de betrokkene. Daarnaast wordt er gewerkt aan een procedure om te borgen dat de meldingen juist en tijdig worden gedaan en worden vastgelegd.

11 HOV2
Door extra verlegkosten (betreft kosten nutsbedrijven) bij de aanleg van de HOV2 bestaat er een risico dat er nog resterende kosten ten laste van de gemeente komen. Dit betreft een bedrag van € 300.000,-.

Beheersmaatregel
Geen beheersmaatregel geformuleerd. Wachten op de uitspraak van de juridische procedure aangespannen door Brabant Water.

12 Inkoop en aanbesteding
Als gevolg van het niet juist hanteren van de aanbestedingsplicht kan een marktpartij rechtsmiddelen aanwenden tegen een gunningsbesluit. Dit leidt tot een vertraging met zowel financiële als juridische gevolgen. Niet rechtmatige inkopen kunnen bovendien leiden tot een afkeurende verklaring (rechtmatigheid) bij de jaarrekening. Hierdoor bestaat de kans op negatieve publiciteit. Door het niet juist toepassen van de mogelijkheden worden de voordelen van het aanbesteden niet benut.

Beheersmaatregel
Het inkoopbeleid is op 13 december 2016 aangepast aan de wijziging van de Aanbestedingswet per 1 juli 2016. Het nieuwe inkoopbeleid is op 1 januari 2017 in werking getreden. Daarbij is ook het nieuwe Handboek inkopen vastgesteld.
Verder bestaat de mogelijkheid om een inkoop door Bizob te laten begeleiden.
"Inkoop en aanbesteding" is onderdeel van de verbijzonderde interne controle. Hierbij worden zowel procesgerichte (deelwaarneming) als gegevensgerichte (inkoopanalyse) controles uitgevoerd. Fouten en/of verbetervoorstellen worden teruggekoppeld.

13 Arbeidsconflict
Er kan een arbeidsconflict ontstaan tussen een medewerker en de organisatie waaruit financiële consequenties kunnen voortvloeien.

Beheersmaatregel
Interventie afdelingshoofd of directie. Inwinnen juridisch advies.

14 Vennootschapsbelasting (Vpb)
Met ingang van 1 januari 2016 is de Wet modernisering Vpb-plicht overheidsondernemingen in werking getreden. Dit houdt in dat over het boekjaar 2016 een fiscale aangifte moet worden ingediend. De aangifte wordt in 2 gedeeltes opgevoerd. Voor 1 mei 2017 de voorlopige aangifte en voor de definitieve aangifte wordt uitstel aangevraagd (uitstel tot juni 2018).
In 2015 en 2016 zijn, met een adviesbureau, impactanalyses uitgevoerd en besproken met de belastingdienst. De belastingdienst heeft op de onderdelen waarvoor Vpb-plicht aan de orde is nog geen uitspraak gedaan over de uitgangspunten voor de aangifte. Dit betreft het onderdeel grondexploitaties. Op basis van de nu bekende uitgangspunten wordt de voorlopige aangifte gedaan. Deze wordt besproken met de belastingdienst. De conclusies/aanbevelingen van de belastingdienst worden in de definitieve aangifte verwerkt. Dit kan het risico inhouden dat de voorlopige aangifte afwijkt van de definitieve aangifte.

Beheersmaatregel
Verdere vervolgstappen vooruitlopend op het oordeel van de belastingdienst op het afstemmingsverzoek kunnen nog niet worden genomen. Hierdoor hebben we opgenomen dat dit risico een keer per 1 à 2 jaar voorkomt.

15 Onderhoudskosten scholen
In de overeenkomst met Helpt Elkander is uitgegaan van overdracht van twee gebouwen naar de gemeente. In deze gebouwen zijn basisscholen, kinderopvang, peuterspeelzaalwerk en een gymzaal gehuisvest. Met Helpt Elkander lopen nog enkele opleverpunten die in overleg worden afgehandeld. Omdat het eigendom met terugwerkende kracht per 1 januari 2017 ingaat zijn de onderhoudskosten van 2017 voor rekening van de gemeente. Doelstelling is dat de schooldelen worden overgedragen aan de schoolbesturen. De gemeente blijft eigenaar van de gebouwdelen voor kinderopvang, peuterspeelzaalwerk en de gymzaal. De gebouwen zijn niet nieuw, dit betekent dat op enig moment onderhoud uitgevoerd moet worden. Formeel zijn schoolbesturen vanaf 1-1-2015 verantwoordelijk voor het binnen- en buitenonderhoud. Voor deze gebouwen hebben zij de afgelopen jaren geen middelen kunnen reserveren. Ook de gemeente heeft niet kunnen reserveren voor toekomstig onderhoud.

Beheersmaatregel
In overleg met Helpt Elkander zorgen dat de opleverpunten goed worden afgehandeld zodat de schooldelen in correcte staat van onderhoud kunnen worden overgedragen aan de schoolbesturen.

Inventarisatie van de beschikbare weerstandscapaciteit
De beschikbare weerstandscapaciteit is de verzamelterm van al die bronnen waaruit niet voorziene financiële tegenvallers bekostigd kunnen worden.

Weerstandsvermogen
Er wordt uitgegaan van een gewenste minimale score voor de ratio weerstandsvermogen van
‘voldoende’ (ratio ≥ 1). Deze verhouding wordt bepaald door de volgende ratio:

De ratio weerstandsvermogen kan als volgt worden vastgesteld:

Wij concluderen dat het weerstandsvermogen voldoende is om de risico’s op te vangen.

Financiële kengetallen
Een aantal kengetallen wordt berekend door bedragen genoemd op de balans, namelijk "Netto schuldquote", "Netto schuldquote gecorrigeerd voor alle verstrekte leningen" en "Solvabiliteitsratio". Voor de realisatie 2016 is uitgegaan van de balans zoals opgenomen in de jaarrekening 2016. De kengetallen voor de begroting 2017 zijn overgenomen uit de meerjarenbegroting 2017-2020. De verschillen tussen de realisatie 2016 en de begroting 2017 tot en met 2021 worden veroorzaakt door ofwel wijzigingen in de balansposten ofwel een wijziging in de totale baten. Wijzigingen in de balansposten zijn ontstaan door nieuwe prognoses die zijn gemaakt voor de staten activa, voorraden, geldleningen en reserves en voorzieningen.

Netto schuldquote
“Geeft inzicht in het niveau van de schuldenlasten ten opzichte van de eigen middelen en zodoende een indicatie in welke mate de rentelasten en aflossingen op de exploitatie drukken.
Omdat er bij leningen onzekerheid kan bestaan of ze allemaal worden terugbetaald, wordt bij de berekening van de netto schuldquote onderscheid gemaakt door het kengetal zowel inclusief als exclusief de doorgeleende gelden te berekenen. Op die manier wordt duidelijk wat het aandeel van de verstrekte leningen in de exploitatie is én wat dat betekent voor de schuldenlast.”
De netto schuldquote van Nuenen duikt naar verwachting vanaf 2021 onder de 100% en dat is een goede ontwikkeling.

Solvabiliteitsratio
“Geeft inzicht in de mate waarin de gemeente in staat is aan zijn financiële verplichtingen te voldoen.
Onder de solvabiliteitsratio wordt het eigen vermogen als percentage van het balanstotaal verstaan.”
Een solvabiliteit van 50% en hoger kan als voldoende worden aangemerkt. Het percentage van 19 -27% kan als onvoldoende worden beoordeeld. Maar ook hier is een stijgende lijn zichtbaar.

Grondexploitatie
“Geeft weer hoe de waarde van de grond zich verhoudt tot de totale (geraamde) baten.”
Dit kengetal geeft alleen een indicatie, de paragraaf “Grondbeleid” geeft een geprognosticeerd inzicht in de stand van zaken.

Structurele exploitatieruimte
“Is van belang om te kunnen beoordelen welke structurele ruimte de gemeente heeft om de eigen lasten te dragen, of welke structurele stijging van de baten of structurele daling van de lasten daarvoor nodig is.”
De structurele ruimte op begrotingsbasis is voor de begrotingsjaren 2018-2021, maar ook voor 2016, positief.

Belastingcapaciteit
“Geeft inzicht hoe de belastingdruk zicht verhoudt ten opzichte van het landelijke gemiddelde.”
De woonlasten binnen de gemeente zijn 35% hoger dan het landelijk gemiddelde.